Sinds 2010 is de gemeente Rotterdam al actief bezig met Fairtrade. Dit wordt sinds 2012 beloond met de titel Fairtrade Gemeente. Rotterdam vindt duurzaamheid en sociale rechtvaardigheid heel belangrijk, net als Fairtrade. De werkgroep-leden van Rotterdam Fairtrade spraken hierover met Rico Berveling, Adviseur Duurzaamheid van de gemeente Rotterdam.
Rotterdam heeft in samenwerking met de Stichting Rotterdam Fairtrade en diverse partners de titel “Fairtrade Gemeente” behaald en behouden. Deze titel houdt in dat de gemeente actief bijdraagt aan de promotie van eerlijke handel door middel van het gebruik en de inkoop van Fairtrade-producten, zoals koffie, thee en katoen. Voor de stichting is het de taak om de brede Rotterdamse gemeenschap, ondernemers en organisaties en burgers, hierbij te betrekken. Dit is vrijwilligerswerk dat gerund wordt door betrokken burgers die duurzaamheid en eerlijke handel hoog in het vaandel hebben.
Fairtrade in Inkoopbeleid en Aanbestedingen
Een belangrijk deel van het Fairtrade-beleid van de gemeente Rotterdam komt terug in het inkoopbeleid. Rotterdam heeft zich gecommitteerd aan Maatschappelijk Verantwoord Opdrachtgeven en Inkopen (MVOI), waarin Fairtrade een voorname rol speelt. Bij aanbestedingen, zoals voor koffie- en theevoorzieningen, wordt specifiek gevraagd om Fairtrade-producten. De gemeente heeft bijvoorbeeld langdurige samenwerkingen met leveranciers zoals Maas, waarbij zij zowel de Fairtrade-certificering als ketentransparantie belangrijk vindt.
Regelmatig stelt Rotterdam zelfs hogere eisen dan Fairtrade-certificeringen. De gemeente kijkt ook naar bredere duurzaamheidsaspecten, zoals regeneratieve landbouw en CO2-negatieve productiemethoden. Deze vooruitstrevende aanpak betekent dat Rotterdam in sommige aanbestedingen zoekt naar leveranciers die niet alleen aan de minimale Fairtrade-criteria voldoen, maar nog verder gaan.
Transparantie in de Fairtrade-keten zelf
Een belangrijk streven van de gemeente is transparantie in de toeleveringsketen. Dit houdt in dat leveranciers niet alleen Fairtrade-producten moeten leveren, maar dat de gemeente ook wil dat deze rapporteren hoe de Fairtrade-premies worden besteed. Zo krijgt de gemeente inzicht welke sociale en milieuprojecten door hun aankopen worden ondersteund. Zoals het bouwen van scholen of de promotie van biodiversiteit in producerende landen. Het blijkt vaak lastiger dan verwacht om heel concreet de impact terug te kunnen voeren op de individuele producent. Hierover voert Rico regelmatig ingewikkelde gesprekken met leveranciers.
Uitdagingen bij de implementatie van Fairtrade
Hoewel de gemeente actief inzet op Fairtrade en duurzaamheid is er een aantal uitdagingen bij de implementatie van dit beleid:
- Certificering versus praktische toepassing
Een van de problemen waar de gemeente mee te maken heeft, is de balans tussen het volgen van officiële Fairtrade-certificeringen en het werken met lokale of innovatieve leveranciers die niet altijd gecertificeerd zijn. Veel kleine ondernemers kiezen ervoor om geen officiële Fairtrade-certificering aan te vragen vanwege de kosten en bureaucratie, hoewel ze wel eerlijke handel drijven. Rotterdam probeert ruimte te bieden voor dergelijke bedrijven door naast Fairtrade ook “Fairtrade of beter” te vragen in aanbestedingen.
- Europese aanbestedingsregels
Een andere uitdaging is dat de gemeente te maken heeft met strenge Europese aanbestedingsregels. Deze regels schrijven voor dat bij grote aanbestedingen geen leveranciers mogen worden uitgesloten. Dit maakt het lastig om alleen Fairtrade-gecertificeerde producten te eisen, omdat dit kleine of niet-gecertificeerde leveranciers zou kunnen uitsluiten. Rotterdam probeert dit op te lossen door bredere eisen te stellen, zoals transparantie in de keten, maar dit vraagt om flexibiliteit en aanpassingen binnen de bestaande regelgeving.
- Financiële beperkingen
Rotterdam staat tevens voor de uitdaging van bezuinigingen. Hoewel duurzaamheid en Fairtrade hoog op de agenda staan, moet de gemeente bij elke aanbesteding een balans vinden tussen prijs en duurzaamheid. Ondanks de bezuinigingen is de gemeente vastbesloten om duurzaamheid en Fairtrade te blijven promoten, maar dit kan betekenen dat sommige contracten meer gericht zijn op prijs dan op duurzaamheid.
Bewustwording en promotie
Een van de hoofddoelen van de Stichting Rotterdam Fairtrade en de gemeente is het vergroten van de bewustwording rondom Fairtrade bij zowel bedrijfsleven, ambtenaren als burgers. Ondanks de jarenlange campagne blijkt dat veel Rotterdammers niet bekend zijn met het feit dat hun stad een Fairtrade Gemeente is. Om dit te veranderen, heeft de gemeente Fairtrade-certificaten op publieke locaties gehangen (zie foto bovenaan, de ingang van kantoor Het Timmerhuis) en probeert zij via interne communicatie de bewustwording onder ambtenaren te vergroten. Fairtrade producten worden breed toegepast binnen de gemeentelijke kantoren, zoals in het stadhuis waar Fairtrade koffie en thee beschikbaar zijn.
Toekomstige ontwikkelingen
De gemeente Rotterdam blijft zoeken naar manieren om haar Fairtrade-beleid te verbeteren en te verbreden. Een belangrijk doel is om Fairtrade nog beter te integreren in het DNA van de gemeentelijke organisatie. Dit betekent dat het gebruik van Fairtrade (of beter)-producten vanzelfsprekend moet worden en dat er minder afhankelijkheid is van specifieke aanjagers binnen de organisatie.
Daarnaast streeft de gemeente naar meer transparantie en impact in de toeleveringsketens. Dit betekent dat er niet alleen gekeken wordt naar de Fairtrade-certificering, maar ook naar de bredere impact van de producten op het milieu en de maatschappij. Ook wil Rico graag meedenken en kijken hoe bijvoorbeeld de gemeente bij ondernemingsverenigingen duurzame handel en Fairtrade meer aandacht kan geven/kan aanmoedigen.
Conclusie
Fairtrade speelt een belangrijke rol in het duurzaamheidbeleid van de gemeente Rotterdam. Door bewuste keuzes te maken bij de inkoop van producten en diensten, streeft de gemeente ernaar om eerlijke handel te bevorderen en de sociale en ecologische impact van haar aankopen te verbeteren. De implementatie van Fairtrade kent ook uitdagingen, zoals de prijs, het werken binnen de Europese aanbestedingsregels en het creëren van bewustwording onder burgers, bedrijfsleven en ambtenaren. Ondanks deze obstakels blijft Rotterdam zich inzetten om haar Fairtrade Gemeente-titel te behouden en dieper in het DNA van de organisatie te brengen/het gedachtengoed van Fairtrade breed toe te passen.