Rotterdam is als stad aan het water kwetsbaar. Nick van Barneveld, senior beleidsadviseur waterveiligheid en klimaatadaptatie bij Stadsbeheer, vertelt over het Rotterdamse overstromingsrisico.

Een man met een missie

De kans dat Rotterdam overstroomt is heel erg klein. Maar als het gebeurt moeten de inwoners en vooral de crisisbeheerders weten wat ze moeten doen. Waterveiligheidsspecialist Nick van Barneveld heeft het zijn missie gemaakt om samen met de Waterschappen, Rijkswaterstaat en Veiligheidsregio uit te zoeken wat er misgaat als het water komt en om alle betrokkenen daar op voor te bereiden. “Als je pas gaat bedenken wat je moet doen als het water eraan komt, ben je te laat.” Het grootste overstromingsrisico voor Rotterdam ontstaat bij een stormvloed op zee in combinatie met een falende Maeslantkering. Dat weet Nick vanuit onderzoek van het Deltaprogramma Rijnmond-Drechtsteden. Als op dat moment ook de dijken doorbreken, stroomt het water binnen een dag tot aan de A12. “Dat de zee voor Rotterdam het overstromingsrisico bepaalt – en niet  zozeer de rivier – en dat het water heel snel komt, is essentiële basiskennis voor je crisisorganisatie.”

Evacueren

Door het Deltaprogramma en het Climate Proof Programma van de gemeente is ook bekend dat buitendijks gebied – gebied dat niet wordt beschermd door een dijk, zoals het Noordereiland – relatief veilig is omdat het boven zeeniveau ligt. “Voor de bewoners daar is het van belang dat ze weten dat het in geval van een overstroming voldoende is om verticaal te evacueren; dus om een verdieping omhoog te gaan in hun huis met genoeg proviand om het een tijdje uit te zingen.” In Capelle daarentegen loopt bij een overstroming een lager gelegen wijk vol als een badkuipje en dat datzelfde geldt voor de Prins Alexanderpolder. “De mensen daar moeten dus weten dat ze wellicht horizontaal moeten evacueren, weg uit het gebied. Als crisisorganisaties kun je dat nu al voorbereiden.”

Quickscan

Een open eindje in het onderzoek van het Deltaprogramma was wat er mis gaat als het water een drukke stadswijk bereikt. Om daar gevoel bij te krijgen heeft Nick met een kernteam van crisisbeheerders van de gemeente, de waterschappen, Rijkswaterstaat en de Veiligheidsregio een quickscan gemaakt van Rotterdam Noord. “Met een 3D-model hebben we gesimuleerd wat er gebeurt als de Oostzeedijk doorbreekt. Doordat je het zo beeldend voor je ziet kun je als crisisbeheerders veel beter nadenken over je operationele inrichting: Hoe dicht je zo snel mogelijk het gat in de dijk? Waar kunnen bewoners naar toe vluchten en hoe weten ze dat? Waar moet de brandweer prioriteit aan geven en kunnen ze de straten überhaupt nog door? Moet je borgen dat je zo lang mogelijk stroom houdt, zodat je als crisisorganisaties onderling en met burgers kunt blijven communiceren, of schakel je uit voorzorg af?” Inmiddels heeft Nick de uitkomsten van de quickscan gepresenteerd aan ambtenaren en bestuurders. “De inzet is dat we crisisbeheer bij overstromingen voor heel Rotterdam op wijkniveau gaan uitwerken.”